Publications Office of the EU
Legal notices: Virtual assistant, the explainability notice - Η Υπηρεσία Εκδόσεων
Dockbar
Ανακοίνωση εξηγησιμότητας

Εικονικός βοηθός : Ανακοίνωση εξηγησιμότητας

Publio — Ο έξυπνος βοηθός της δικτυακής πύλης της Υπηρεσίας Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Πύλη της ΥΕ)

Τελευταία επικαιροποίηση: 16/5/2023

Το Publio, ο έξυπνος βοηθός της δικτυακής πύλης της Υπηρεσίας Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Πύλη της ΥΕ), είναι ένα εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) που αλληλεπιδρά με φυσικά πρόσωπα και εκτελεί αναζητήσεις, χρησιμοποιώντας λέξεις-κλειδιά, στις πληροφορίες της πύλης της ΥΕ που είναι δημόσια διαθέσιμες.
Η παρούσα ανακοίνωση εξηγησιμότητας παρέχει πληροφορίες στους χρήστες σχετικά με το κανονιστικό πλαίσιο για την τεχνητή νοημοσύνη και τις αρχές που διέπουν τη λειτουργία του Publio στο πλαίσιο αυτό. Η Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι προσηλωμένη στη διαφάνεια και την αξιόπιστη και εξηγήσιμη ΤΝ.

Διαφάνεια όσον αφορά την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) — γενικές αρχές

Η διαφάνεια και ο ανοικτός χαρακτήρας των δράσεων των θεσμικών οργάνων της Ένωσης έχουν καίρια σημασία για τη χρηστή διακυβέρνηση και τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, όπως ορίζεται στο άρθρο 15 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), το οποίο προβλέπει ότι:

«1. Προκειμένου να προωθήσουν τη χρηστή διακυβέρνηση και να διασφαλίσουν τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, τα θεσμικά και λοιπά όργανα και οι οργανισμοί της Ένωσης διεξάγουν τις εργασίες τους όσο το δυνατόν πιο ανοιχτά.»

Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ ορίζει στο άρθρο 41 (δικαίωμα χρηστής διοίκησης) την υποχρέωση της διοίκησης να αιτιολογεί τις αποφάσεις της.

Το έγγραφο Κατευθυντήριες γραμμές δεοντολογίας για την αξιοπιστία της ΤΝ (Προσάρτημα 1), το οποίο αποτελεί σειρά κατευθυντήριων γραμμών που καταρτίστηκαν το 2019 από την ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την τεχνητή νοημοσύνη, αναφέρει τη διαφάνεια ως μία από τις επτά προϋποθέσεις (προσάρτημα 2) που θα πρέπει να πληρούν τα συστήματα ΤΝ. Οι ίδιες κατευθυντήριες γραμμές προβλέπουν περαιτέρω ότι η διαφάνεια αποτελεί συνιστώσα της αρχής της εξηγησιμότητας, η οποία απαιτεί τα σύνολα δεδομένων και οι σχετικές τεχνικές διαδικασίες να είναι διαφανή, καθώς και να κοινοποιούνται ανοιχτά οι ικανότητες και ο σκοπός των συστημάτων ΤΝ. Επομένως, τα σύνολα δεδομένων και οι τεχνικές διαδικασίες πρέπει να είναι τεκμηριωμένα, ανιχνεύσιμα, εξηγήσιμα και ερμηνεύσιμα.

Οι προαναφερθείσες αρχές πρέπει να εφαρμόζονται στην ανάπτυξη, την εφαρμογή και τη χρήση λύσεων και εργαλείων που βασίζονται στην ΤΝ από τα θεσμικά και λοιπά όργανα, τις υπηρεσίες και τους οργανισμούς της ΕΕ.

Με βάση τις γενικές αυτές αρχές, όταν άνθρωποι αλληλεπιδρούν με σύστημα ΤΝ πρέπει να ενημερώνονται σχετικά εκ των προτέρων. Έτσι οι χρήστες και οι χρήστριες μπορούν να κάνουν συνειδητές επιλογές για να συνεχίσουν την αλληλεπίδραση ή να σταματήσουν τη χρήση του εργαλείου.

Σύμφωνα με τους κανόνες για τη διαφάνεια, πρέπει επίσης να παρέχονται στους χρήστες και τις χρήστριες οι απαραίτητες πληροφορίες που τους/τις βοηθούν να ερμηνεύουν τα αποτελέσματα του συστήματος και να χρησιμοποιούν κατάλληλα τα αποτελέσματα αυτά.

Αξιόπιστη, εξηγήσιμη ΤΝ

Η αξιόπιστη και εξηγήσιμη ΤΝ αποτελούν βασικούς στόχους της ΕΕ. Η ΕΕ εργάζεται για την εκπόνηση κανονιστικού πλαισίου σχετικά με την ΤΝ. Η πρόταση κανονισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της 21ης Απριλίου 2021, για τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη (πράξη για την τεχνητή νοημοσύνη) (προσάρτημα 3) θεσπίζει δύο βασικά είδη δεσμεύσεων για τους παρόχους λύσεων και εργαλείων που βασίζονται στην ΤΝ — τη διαφάνεια και την παροχή πληροφοριών.

Οι χρήστες και οι χρήστριες των συστημάτων ΤΝ έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν πληροφορίες. Το δικαίωμα αυτό συμβαδίζει με τις αντίστοιχες υποχρεώσεις, όπως η υποχρέωση χρήσης του συστήματος σύμφωνα με τις οδηγίες και παρακολούθησης των επιδόσεων του σχετικού εργαλείου ΤΝ. Η συμμόρφωση με τους εν λόγω κανόνες έχει ως αποτέλεσμα τη λογοδοσία όλων των εμπλεκόμενων πλευρών.

Η προτεινόμενη πράξη για την ΤΝ ορίζει στο άρθρο 52 (Υποχρεώσεις διαφάνειας για ορισμένα συστήματα ΤΝ) ότι «1. Οι πάροχοι διασφαλίζουν ότι τα συστήματα ΤΝ που προορίζονται για αλληλεπίδραση με φυσικά πρόσωπα σχεδιάζονται και αναπτύσσονται κατά τρόπο ώστε τα φυσικά πρόσωπα να ενημερώνονται ότι αλληλεπιδρούν με σύστημα ΤΝ, εκτός εάν αυτό είναι προφανές από τις περιστάσεις και το πλαίσιο χρήσης. […]»

Η προτεινόμενη πράξη για την ΤΝ ακολουθεί μια προσέγγιση βάσει κινδύνου, στο πλαίσιο της οποίας γίνεται διάκριση μεταξύ των χρήσεων της ΤΝ που δημιουργούν i) μη αποδεκτό κίνδυνο, ii) υψηλό κίνδυνο και iii) χαμηλό ή ελάχιστο κίνδυνο.

Το Publio, ο έξυπνος βοηθός της δικτυακής πύλης της ΥΕ, αλληλεπιδρά με φυσικά πρόσωπα και εκτελεί αναζητήσεις, χρησιμοποιώντας λέξεις-κλειδιά, στις πληροφορίες της πύλης της ΥΕ που είναι δημόσια διαθέσιμες. Οι πληροφορίες αυτές δημοσιεύονται με βάση την αρχή της διαφάνειας που διέπει όλες τις πολιτικές και τη νομοθεσία της ΕΕ. Ο έξυπνος βοηθός δεν παράγει νέο περιεχόμενο, ούτε χειραγωγεί, ούτε επηρεάζει τις επιλογές των χρηστών και των χρηστριών, πέρα από την πρόταση πιθανών επιλογών για το φιλτράρισμα της αναζήτησής τους. Επομένως, το Publio πρέπει να θεωρείται ότι εμπίπτει στην κατηγορία iii) «χαμηλού κινδύνου», σύμφωνα με την προτεινόμενη πράξη για την ΤΝ.

Η προτεινόμενη πράξη για την ΤΝ ορίζει στον τίτλο IV (Διαφάνεια) ότι στον σχεδιασμό και τη λειτουργία των συστημάτων ΤΝ πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ειδικοί κίνδυνοι που ενδέχεται να ενέχουν 1) χειραγώγησης μέσω τεχνικών που απευθύνονται στο υποσυνείδητο, δηλαδή τεχνικών πέραν της συνείδησης των χρηστών, ή 2) εκμετάλλευσης ευάλωτων ομάδων που είναι πιθανόν να προκαλέσουν ψυχολογική ή σωματική βλάβη. Αυστηρότερες υποχρεώσεις διαφάνειας ισχύουν για τα συστήματα που i) αλληλεπιδρούν με ανθρώπους, ii) χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση συναισθημάτων ή για τον προσδιορισμό της συσχέτισης με (κοινωνικές) κατηγορίες με βάση βιομετρικά δεδομένα ή iii) παράγουν ή χειρίζονται περιεχόμενο («βαθιά ψευδές υλικό»). Μολονότι το Publio αλληλεπιδρά με φυσικά πρόσωπα, ο έξυπνος βοηθός δεν είναι σχεδιασμένος για την ανίχνευση συναισθημάτων με σκοπό τη χειραγώγηση ούτε περιέχει στοιχεία τα οποία θα μπορούσαν ακούσια να οδηγήσουν σε ένα τέτοιο αποτέλεσμα. Επομένως, το Publio δεν ανταποκρίνεται στα προαναφερθέντα κριτήρια.

ΤΝ και ευθύνη

Την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την πράξη για την ΤΝ συμπλήρωσε στις 28 Σεπτεμβρίου 2022 η πρόταση για ένα καθεστώς αστικής ευθύνης για την ΤΝ — η οδηγία περί ευθύνης για την τεχνητή νοημοσύνη (προσάρτημα 4) (στο εξής: οδηγία περί ευθύνης για την ΤΝ), η οποία ακολούθησε το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που εγκρίθηκε βάσει του άρθρου 225 της ΣΛΕΕ (προσάρτημα 5).

Όπως ορίζεται στην προτεινόμενη οδηγία περί ευθύνης για την TN, οι υφιστάμενοι κανόνες περί ευθύνης, οι οποίοι βασίζονται στην υπαιτιότητα, δεν είναι κατάλληλοι για τη διεκπεραίωση αξιώσεων αποζημίωσης λόγω ζημίας που προκαλείται από προϊόντα και υπηρεσίες που βασίζονται στην ΤΝ. Σύμφωνα με τους υφιστάμενους κανόνες περί ευθύνης, τα θύματα πρέπει να αποδεικνύουν ότι υπήρξε παράνομη πράξη ή παράλειψη, να προσδιορίζουν το πρόσωπο που προκάλεσε τη ζημία και να αποδεικνύουν την αιτιώδη συνάφεια. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ΤΝ, συμπεριλαμβανομένων της πολυπλοκότητας, της αυτονομίας και της αδιαφάνειας (το αποκαλούμενο φαινόμενο του «μαύρου κουτιού»), καθιστούν δύσκολο τον προσδιορισμό του υπεύθυνου προσώπου για τη ζημία που απορρέει από τη χρήση της ΤΝ. Ως εκ τούτου, τα θύματα τέτοιων ζημιών ενδέχεται να αποτρέπονται από την αξίωση αποζημίωσης. Δεδομένης της φύσης του ζητήματος του βάρους της απόδειξης, η προτεινόμενη οδηγία περί ευθύνης για την ΤΝ παρέχει καινοτόμες λύσεις ελαφρύνοντας τις προαναφερθείσες απαιτήσεις μέσω της χρήσης αποκαλύψεων και μαχητών τεκμηρίων μη συμμόρφωσης.

Η προτεινόμενη οδηγία περί ευθύνης για την ΤΝ παρέχει αποτελεσματικά μέσα για τον προσδιορισμό των δυνητικά υπευθύνων και των σχετικών αποδεικτικών στοιχείων. Αναφέρει, για παράδειγμα, ότι ένα εθνικό δικαστήριο μπορεί να διατάξει την αποκάλυψη (και τη διατήρηση) των σχετικών αποδεικτικών στοιχείων σχετικά με συγκεκριμένα συστήματα ΤΝ υψηλού κινδύνου για τα οποία υπάρχουν υπόνοιες ότι έχουν προκαλέσει ζημία (προσάρτημα 6). Επιπλέον, με την επιφύλαξη των απαιτήσεων που ορίζονται στο άρθρο 4 της προτεινόμενης οδηγίας, τα εθνικά δικαστήρια τεκμαίρουν [...] την αιτιώδη συνάφεια μεταξύ της υπαιτιότητας του εναγομένου και των στοιχείων εξόδου που παρήγαγε το σύστημα ΤΝ (ή της μη παραγωγής στοιχείων εξόδου από το σύστημα ΤΝ).

Όπως καταλήγει η αιτιολογική έκθεση της προτεινόμενης οδηγίας περί ευθύνης για την ΤΝ «οι εν λόγω αποτελεσματικοί κανόνες περί αστικής ευθύνης χαρακτηρίζονται από το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι παρέχουν σε όλους τους συμμετέχοντες σε δραστηριότητες που σχετίζονται με συστήματα ΤΝ ένα επιπλέον κίνητρο να τηρούν τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά την αναμενόμενη συμπεριφορά τους».

Σχετικά με το Publio

Όροι και ορισμοί

Όρος Ορισμός
Πίνακες αρχών Οι πίνακες αρχών [γνωστοί και ως Ονομαστικοί Κατάλογοι Αρχών ή NAL (Named Authority Lists)] χρησιμοποιούνται για την εναρμόνιση και την τυποποίηση των κωδικών και των σχετικών ετικετών που χρησιμοποιούνται σε διάφορα περιβάλλοντα (διαδικτυακές πλατφόρμες, συστήματα και εφαρμογές), καθώς και για τη διευκόλυνση των ανταλλαγών δεδομένων μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, για παράδειγμα στο πλαίσιο των διαδικασιών λήψης αποφάσεων. Παραδείγματα τέτοιων πινάκων αρχών είναι οι κωδικοποιημένοι κατάλογοι γλωσσών, χωρών, εταιρικών οργάνων...
Διαλογικό ρομπότ (Chatbot) Το διαλογικό ρομπότ (chatbot) είναι ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) που έχει σχεδιαστεί για να προσομοιώνει την ανθρώπινη συνομιλία και να αλληλεπιδρά με τους χρήστες και τις χρήστριες μέσω κειμένου ή ομιλίας. Χρησιμοποιεί τεχνικές επεξεργασίας φυσικής γλώσσας (NLP) για την κατανόηση των στοιχείων που εισάγουν οι χρήστες ή οι χρήστριες και την αντίδραση σ’ αυτά, παρέχοντας έτσι αυτοματοποιημένη βοήθεια, πληροφορίες ή εκτελώντας συγκεκριμένα καθήκοντα βάσει προκαθορισμένων κανόνων ή αλγορίθμων. Τα διαλογικά ρομπότ (chatbot) χρησιμοποιούνται ευρέως σε διάφορες εφαρμογές, όπως η υποστήριξη πελατών, οι εικονικοί βοηθοί και οι διαδικτυακές πλατφόρμες ανταλλαγής μηνυμάτων, για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας και την παροχή άμεσων απαντήσεων στα ερωτήματα των χρηστών/-ριών.
Σύστημα συνομιλίας ΤΝ Το σύστημα συνομιλίας ΤΝ είναι μια μορφή τεχνητής νοημοσύνης που επιτρέπει τη διεξαγωγή συζήτησης, παρόμοιας με αυτή μεταξύ ανθρώπων, σε πραγματικό χρόνο μεταξύ ανθρώπου και υπολογιστή.
Ροή συνομιλίας Ο όρος «ροή συνομιλίας» αναφέρεται στην ομαλή και λογική πρόοδο μιας συνομιλίας (πορεία χρήστη/-ριας) μεταξύ διαλογικού ρομπότ (chatbot) και χρήστη/-ριας. Αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο ένα διαλογικό ρομπότ (chatbot) κατανοεί την πρόθεση του χρήστη, παρέχει κατάλληλες απαντήσεις και κατευθύνει τη συζήτηση για την επίτευξη των δεδηλωμένων στόχων ή σκοπών του/της χρήστη/-ριας.
Οντότητα Ο όρος «οντότητα» στο πλαίσιο αυτό σημαίνει μια πληροφορία η οποία μπορεί να εξαχθεί από τα στοιχεία που εισάγει ο/η χρήστης/-ρια και είναι συναφής με τον σκοπό του/της, που επιτρέπει, δηλαδή, την άμεση κατανόηση του σκοπού του/της χρήστη/-ριας. Αυτού του είδους οι πληροφορίες ταυτοποιούνται και αποθηκεύονται ώστε να εξαχθούν ακριβώς οι πληροφορίες που αναζητά ο/η χρήστης/-ρια. Ένα παράδειγμα οντότητας μπορεί να είναι ο συντάκτης ενός συγκεκριμένου άρθρου.
EU Vocabularies ή EuroVoc Το Eurovoc (EU Vocabularies) είναι ένα συγκεκριμένο σύνολο πολύγλωσσων, πολυτομεακών πινάκων αρχών το οποίο καλύπτει τις δραστηριότητες της ΕΕ και τη διαχείριση του οποίου έχει η Υπηρεσία Εκδόσεων. Περιέχει όρους στις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ, καθώς και στις γλώσσες των τριών χωρών που είναι υποψήφιες για προσχώρηση στην ΕΕ: αλβανικά, μακεδονικά και σερβικά.
Πρόθεση Στο πλαίσιο αυτό, ο όρος «πρόθεση» αναφέρεται στον σκοπό που έχει κατά νου ο/η χρήστης/-ρια όταν πληκτρολογεί ή όταν διατυπώνει προφορικά μια ερώτηση ή ένα σχόλιο (ερώτημα). Πρόθεση μπορεί να είναι μια ιδέα ή μια έννοια που περιέχεται σε μήνυμα (εκφορά) που απευθύνει ο/η χρήστης/-ρια. Παράδειγμα πρόθεσης αποτελεί το γεγονός ότι ο χρήστης επιθυμεί να πραγματοποιήσει αναζήτηση για ένα συγκεκριμένο θέμα, μια συγκεκριμένη έκδοση ή ένα άτομο.
Γλωσσικό μοντέλο Το γλωσσικό μοντέλο είναι ένα είδος προγράμματος τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) που έχει σχεδιαστεί για να αναλύει και να κατανοεί τη φυσική γλώσσα. Χρησιμοποιεί στατιστικές και πιθανολογικές τεχνικές για να προβλέψει ποιες λέξεις ή φράσεις είναι πιθανό να ακολουθήσουν σε μια δεδομένη πρόταση ή αλληλουχία κειμένου. Με άλλα λόγια, ένα γλωσσικό μοντέλο είναι ένα εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία ή τη συμπλήρωση προτάσεων ανάλογα με το πλαίσιο και το περιεχόμενο των δεδομένων.
Κατανόηση γλώσσας (LUIS) Υπηρεσία συστήματος συνομιλίας ΤΝ με βάση το υπολογιστικό νέφος, η οποία εφαρμόζει προσαρμοσμένη ευφυία μηχανομάθησης σε κείμενο συνομιλίας, φυσικής γλώσσας, του/της χρήστη/-ριας για να προβλέψει τη γενική σημασία και να αντλήσει τις σχετικές αναλυτικές πληροφορίες.
Μηχανομάθηση (ML) Η μηχανομάθηση (ML) είναι ένα είδος τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) που επιτρέπει στις εφαρμογές λογισμικού να «μαθαίνουν» από προηγούμενη πρακτική και ανατροφοδότηση και, με τον τρόπο αυτόν, να προβλέπουν αποτελέσματα με μεγαλύτερη ακρίβεια, χωρίς να έχουν προγραμματιστεί ειδικά για τον σκοπό αυτό.
Επεξεργασία φυσικής γλώσσας (NLP) Η επεξεργασία φυσικής γλώσσας (NLP) είναι ένας τομέας της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) που δίνει στους υπολογιστές τη δυνατότητα να αναλύουν και να κατανοούν την ανθρώπινη γλώσσα, τόσο τη γραπτή όσο και την προφορική.
Διαδρομή αναζήτησης Ο όρος «διαδρομή αναζήτησης» αναφέρεται στην αλληλουχία των ενεργειών αλληλεπίδρασης του/της χρήστη/-ριας κατά την αναζήτηση συγκεκριμένων πληροφοριών. Πρόκειται για τη διαδικασία καθοδήγησης του/της χρήστη/-ριας μέσω μιας σειράς ερωτήσεων και απαντήσεων ώστε να ικανοποιηθεί η πρόθεση της αναζήτησης. Η διαδρομή αναζήτησης σε ένα διαλογικό ρομπότ (chatbot) περιλαμβάνει την κατανόηση του ερωτήματος του/της χρήστη/-ριας, την ανάκτηση των σχετικών πληροφοριών από μια βάση δεδομένων ή μια βάση γνώσεων και την παρουσίαση των πληροφοριών αυτόν στον/στην χρήστη/-ρια κατά τρόπο κατανοητό και σχετικό με τις ανάγκες του/της.
Διαδρομή χρήστη/-ριας Η εμπειρία ενός προσώπου κατά τη διάρκεια μιας περιόδου χρήσης ενός ιστοτόπου ή μιας εφαρμογής, η οποία συνίσταται από μια σειρά ενεργειών που πραγματοποιήθηκαν για να επιτευχθεί ένας συγκεκριμένος στόχος στον συγκεκριμένο ιστότοπο ή στη συγκεκριμένη εφαρμογή.
Εκφορά Εισαγωγή στοιχείων από τον/την χρήστη/-ρια τα οποία μπορεί να είναι οποιοδήποτε μήνυμα μπορεί να πληκτρολογηθεί ή να διατυπωθεί προφορικά σε συνομιλία. Η εκφορά μπορεί να συνίσταται από μία ή περισσότερες λέξεις, όπως είναι μια ερώτηση ή μια φράση.

Τι είναι το Publio;

Το Publio, ο έξυπνος βοηθός της δικτυακής πύλης της Υπηρεσίας Εκδόσεων (Πύλη της ΥΕ), είναι ένα εργαλείο ΤΝ που αλληλεπιδρά με φυσικά πρόσωπα και εκτελεί αναζητήσεις, χρησιμοποιώντας λέξεις-κλειδιά, στις πληροφορίες της πύλης της ΥΕ που είναι δημόσια διαθέσιμες. Το Publio συνδυάζει τεχνικές συστήματος συνομιλίας τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ), όπως η επεξεργασία φυσικής γλώσσας (NLP) και η μηχανομάθηση (ML), με διαδραστικά συστήματα αναγνώρισης φωνής και παραδοσιακά συστήματα αναζήτησης για να βοηθά τους/τις χρήστες/-ριες να βρίσκουν εκδόσεις της ΕΕ, νομοθετικές πράξεις της ΕΕ και πρόσωπα επικοινωνίας στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα.

Ο έξυπνος βοηθός προσφέρει τη δυνατότητα για προφορικές ή γραπτές συνομιλίες μεταξύ των τελικών χρηστών/-ριών και της πύλης της ΥΕ. Ο έξυπνος βοηθός αυτή τη στιγμή είναι διαθέσιμος στην αγγλική, τη γαλλική και την ισπανική γλώσσα. Ο έξυπνος βοηθός μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλους και όλες, ενώ προσφέρει και λύση προσαρμοσμένη στις ανάγκες των ατόμων με δυσκολίες στην ανάγνωση, αυξάνοντας έτσι την προσβασιμότητα. Επιπλέον, προσφέρει έναν νέο τρόπο αναζήτησης με συνομιλία, η οποία επιτρέπει στους/στις χρήστες/-ριες να μιλούν με ολοκληρωμένες προτάσεις — όπως ακριβώς θα έκαναν και σε μια κανονική συνομιλία — απευθυνόμενοι/-ες σ’ έναν φωνητικό βοηθό που λειτουργεί με ΤΝ και εκφέρει απαντήσεις, κι έτσι η ανταλλαγή απόψεων παίρνει τη μορφή συζήτησης.

Τι είδους δεδομένα χρησιμοποιεί το Publio;

Το Publio χρησιμοποιεί τις πληροφορίες που είναι δημόσια διαθέσιμες στη δικτυακή πύλη της ΥΕ. Οι πληροφορίες αυτές δημοσιεύονται με βάση την αρχή της διαφάνειας που διέπει όλες τις πολιτικές και τη νομοθεσία της ΕΕ. Με βάση το εν λόγω σώμα, το Publio χρησιμοποιεί ταξινομήσεις και κατηγορίες που είναι διαθέσιμες στην πύλη της ΥΕ, όπως θέματα Eurovoc, συντάκτες ή μορφότυποι, για να καθοδηγήσει και να εξειδικεύσει τη συζήτηση με σκοπό να βοηθήσει τον/την χρήστη/-ρια να πραγματοποιήσει αναζητήσεις στις τρεις κύριες συλλογές της πύλης της ΥΕ: Εκδόσεις της ΕΕ, νομοθεσία της ΕΕ και επίσημος κατάλογος της ΕΕ (EU Whoiswho).

Το Publio χρησιμοποιεί ένα υφιστάμενο γλωσσικό μοντέλο για να μπορεί να κατανοεί τις ερωτήσεις που διατυπώνουν οι χρήστες/-ριες και να καθοδηγεί τους/τις χρήστες/-ριες καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής αναζήτησης. Οι παρατηρήσεις των χρηστών/-ριών χρησιμοποιούνται για τη διαρκή βελτίωση και εκπαίδευση του γλωσσικού μοντέλου του Publio για να μπορεί να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους και να ανταπεξέρχεται στην ποικιλομορφία των στοιχείων που εισάγουν οι χρήστες/-ριες στις τρεις υποστηριζόμενες γλώσσες.

Η εκπαίδευση αυτή καλύπτει διάφορες συνιστώσες του υποκείμενου συστήματος του Publio:

 

  • μια προκαθορισμένη σειρά εκφορών που συνδέονται με διάφορες πιθανές μορφές πρόθεσης, ώστε να μπορεί το Publio πρώτον να αντιληφθεί τον τελικό στόχο του/της χρήστη/-ριας και, δεύτερον, να καθοδηγήσει τον/την χρήστη/-ρια βήμα προς βήμα για την επίτευξη του στόχου αυτού.
  • Μια προκαθορισμένη σειρά ερωτήσεων που «κατανοεί» το Publio και για τις οποίες μπορεί να δώσει προκαθορισμένη απάντηση. Παράδειγμα: Πώς μπορώ να παραγγείλω εκδόσεις;
  • Η μηχανή έχει μάθει οντότητες που μπορούν να ταυτοποιηθούν από το Publio και να χρησιμοποιηθούν στις διαδικασίες δεύτερου επιπέδου του Publio για την ανίχνευση παραμέτρων αναζήτησης, την παροχή ακριβέστερων αποτελεσμάτων ή επιλογών αναζήτησης με σκοπό την περαιτέρω εξειδίκευση της αναζήτησης. Οι οντότητες αυτές βασίζονται σε ταξινόμηση και κατηγορίες δεδομένων που υπάρχουν ήδη, όπως οι θησαυροί Eurovoc ή άλλοι πίνακες αρχών τους οποίους διαχειρίζεται το EuroVoc: συγγραφείς, μορφότυποι, γλώσσες, όργανα (οργανισμοί) της ΕΕ, λειτουργικοί ρόλοι στη δημόσια υπηρεσία της ΕΕ κ.λπ. Σε αυτή τη βάση, το Publio μπορεί, για παράδειγμα, να αντιληφθεί από το ερώτημα του/της χρήστη/-ριας ότι το πρόσωπο αυτό αναζητεί έκδοση με συγκεκριμένο θέμα ή από συγκεκριμένο/-η συγγραφέα.

Πώς λειτουργεί το Publio;

Το Publio, για την επεξεργασία των στοιχείων (γραπτών ή προφορικών) που εισάγει ο/η χρήστης/-ρια, για την κατανόηση της πρόθεσής του/της και για τον προσδιορισμό των βασικών στοιχείων (οντοτήτων) για τα οποία ενδιαφέρεται, βασίζεται στο πρόγραμμα Microsoft Language Understanding (LUIS) (προσάρτημα 7). Με βάση την πρόθεση που έχει αναγνωρίσει, το Publio ξεκινά μια εξατομικευμένη ροή συνομιλίας με στόχο να βοηθήσει τον/την χρήστη/-ρια να φτάσει στο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα σε λίγα απλά βήματα.

Προς το παρόν, το Publio εφαρμόζει 4 κύριες ροές συνομιλιών:

  • ροή αναζήτησης εγγράφων για να βοηθά τους/τις χρήστες/-ριες στην αναζήτηση εκδόσεων της ΕΕ ή νομικών εγγράφων της ΕΕ
  • ροή αναζήτησης ατόμων για να βοηθά τους/τις χρήστες/-ριες στην αναζήτηση δημοσίων υπαλλήλων που εργάζονται στα θεσμικά όργανα της ΕΕ
  • ροή αναζήτησης οργανισμών για να βοηθά τους/τις χρήστες/-ριες στην αναζήτηση θεσμικών οργάνων (οργανισμών) της ΕΕ
  • ροή ερωτήσεων και απαντήσεων (QnA) για να δίνει προκαθορισμένες απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις.

Εάν αναγνωρίσει μια ροή «αναζήτησης», ο εικονικός βοηθός θα καθοδηγήσει τον/την χρήστη/-ρια στην αναζήτηση του σχετικού εγγράφου, προσώπου ή οργανισμού, υποβάλλοντάς του/της απλές ερωτήσεις και προτείνοντας επιλογές φιλτραρίσματος, ανάλογα με τις απαντήσεις του/της.

Για τη ροή QnA, το προσωπικό της Υπηρεσίας Εκδόσεων τηρεί κατάλογο ζευγών με συχνές ερωτήσεις και τις προκαθορισμένες απαντήσεις τους. Σε περίπτωση που αναγνωριστεί η πρόθεση QnA και διαπιστωθεί υψηλό επίπεδο ομοιότητας μεταξύ της συγκεκριμένης ερώτησης του/της χρήστη/-ριας και μίας από τις ερωτήσεις που έχουν αποθηκευτεί στο σύστημα, θα προταθεί αμέσως η κατάλληλη απάντηση στον/στην χρήστη/-ρια. Για παράδειγμα,

— εάν αναγνωριστεί η πρόθεση QnA σ’ ένα ερώτημα όπως «Πού είναι η παραγγελία μου;», ο βοηθός θα απαντήσει «Μπορείτε να ελέγξετε την κατάσταση της παραγγελίας σας στην ενότητα "Η παραγγελία μου" στο προφίλ σας.»

— εάν αναγνωριστεί η πρόθεση QnA σ’ ένα ερώτημα όπως «Πού μπορώ να βρω έγγραφα για παιδιά», ο βοηθός θα απαντήσει «Οι εκδόσεις για παιδιά είναι διαθέσιμες στη "Γωνιά του παιδιού"».

Οι χρήστες/-ριες μπορούν να υποβάλλουν τις ερωτήσεις τους γραπτά ή προφορικά. Το διαλογικό ρομπότ (chatbot) καταγράφει το ηχητικό στοιχείο (τις προφορικές ερωτήσεις του/της χρήστη/-ριας) και το στέλνει σε μηχανή αναγνώρισης ομιλίας η οποία μετατρέπει την ομιλία σε κείμενο. Το ηχητικό στοιχείο υποβάλλεται σε επεξεργασία από την υπηρεσία Microsoft Azure Speech to text (Παράρτημα 8). Στη συνέχεια, το Publio εμφανίζει το ηχητικό στοιχείο, με λέξεις όπως τις αναγνώρισε η μηχανή αναγνώρισης ομιλίας, και στη συνέχεια εμφανίζει την απάντηση γραπτά, αλλά και προφορικά με τη χρήση συνθετικής φωνής. Η ανταλλαγή αυτή είναι στιγμιαία (πραγματοποιείται αμέσως) και εφήμερη (δεν αφήνει ίχνη).

 

Πώς αναλύει το Publio μια ερώτηση και πώς προτείνει αποτελέσματα;

Το Publio δεν χρησιμοποιεί παραγωγική τεχνολογία και, επομένως, δεν είναι σε θέση να παράγει ή να χειρίζεται περιεχόμενο χρήστη.

Το Publio χρησιμοποιεί ένα γλωσσικό μοντέλο μηχανομάθησης το οποίο εκπαιδεύεται (εκπαιδευμένο γλωσσικό μοντέλο) για να μάθει πώς να αναγνωρίζει και να ανταποκρίνεται στα στοιχεία που εισάγουν οι χρήστες/-ριες. Το μοντέλο αυτό είναι υπεύθυνο για την επεξεργασία του μηνύματος ή του ερωτήματος του/της χρήστη/-ριας, για τον προσδιορισμό της πρόθεσης του μηνύματος και για την παροχή κατάλληλης απάντησης. Η διαδικασία εκπαίδευσης του Publio περιλαμβάνει την τροφοδότηση του μοντέλου μηχανομάθησης με μεγάλο όγκο επισημασμένων δεδομένων εκπαίδευσης, τα οποία περιλαμβάνουν παραδείγματα στοιχείων που εισάγουν οι χρήστες/-ριες μαζί με τις αντίστοιχες προθέσεις τους και τις εύλογες απαντήσεις.

Το Publio χρησιμοποιεί επεξεργασία φυσικής γλώσσας και το εκπαιδευμένο γλωσσικό μοντέλο για να κατανοήσει την πρόθεση του/της χρήστη/-ριας και να εξαγάγει από την ερώτηση του/της τις οντότητες που αναγνωρίζει (για παράδειγμα, τον όρο αναζήτησης, το θέμα, τον/την συγγραφέα, την ημερομηνία του εγγράφου, τον μορφότυπο του εγγράφου). Το Publio χρησιμοποιεί αυτές τις οντότητες για να εκτελέσει την αναζήτση και να εμφανίσει το αποτέλεσμα της αναζήτησης.





Εάν το αποτέλεσμα της αναζήτησης είναι πολύ ευρύ, το Publio συνεχίζει τη συνομιλία θέτοντας επιπλέον ερωτήσεις στον/στην χρήστη/-ρια, ώστε να περιορίσει το εύρος του αποτελέσματος της αναζήτησης φιλτράροντας άλλες οντότητες.

Οι ερωτήσεις που διατυπώνει το Publio περιορίζονται στον προσδιορισμό της πρόθεσης του/της χρήστη/-ριας, ώστε να αντιληφθεί τον σκοπό του/της και να διαυτπώσει το κατάλληλο ερώτημα αναζήτησης στο σώμα του περιεχομένου που δημοσιεύεται στην πύλη της ΥΕ. Τα αποτελέσματα που προτείνει το Publio προέρχονται εξ ολοκλήρου από αυτό το σώμα.

Ανατροφοδότηση από τους/τις χρήστες/-ριες



Σε οποιαδήποτε στιγμή καθ’ όλη τη διάρκεια της συνομιλίας, ο/η τελικός/-ή χρήστης/-ρια μπορεί να καταθέσει θετική, ουδέτερη ή αρνητική ανατροφοδότηση από την εμπειρία του/της με το Publio. Η ανατροφοδότηση μπορεί να γίνει με μη αυτόματο τρόπο και να ενεργοποιηθεί από τον/την χρήστη/-ρια οποιαδήποτε στιγμή ή να είναι απάντηση σε αυτόματο αναδυόμενο παράθυρο το οποίο εμφανίζεται μετά από λίγα δευτερόλεπτα αδράνειας και ζητά ανατροφοδότηση από τον/την χρήστη/-ρια. Επιπλέον, οι ερωτήσεις που δεν «κατανοεί» σωστά το Publio καταγράφονται αυτόματα και υποβάλλονται περιοδικά σε επεξεργασία από ομάδα μελών του προσωπικού της Υπηρεσίας Εκδόσεων. Τόσο η ανατροφοδότηση των χρηστών/-ριών όσο και η ανάλυση των ερωτήσεων που δεν «κατανοούνται» σωστά από το Publio χρησιμοποιούνται για την επανεκπαίδευση του γλωσσικού μοντέλου με στόχο τη συνεχή περαιτέρω βελτίωση των υπηρεσιών που παρέχονται στους τελικούς/-ές χρήστες/-ριες.

 

Επεξεργασία προσωπικών δεδομένων

Τα δεδομένα που είναι διαθέσιμα στη δικτυακή πύλη της ΥΕ υποβάλλονται σε επεξεργασία σύμφωνα με τον γενικό κανονισμό της ΕΕ για την προστασία δεδομένων (ΓΚΠΔ) και τον κανονισμό σχετικά με την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ (προσάρτημα 9).

Το Publio δεν αποθηκεύει ούτε φυλάσσει ούτε αρχειοθετεί κανένα στοιχείο, ούτε τα στοιχεία που εισάγει ο/η χρήστη/-ρια ούτε εκείνα που παρέχονται μέσω των απαντήσεων του Publio.

Τα στοιχεία που συγκεντρώνονται από την ανατροφοδότηση ανωνυμοποιούνται με τέτοιον τρόπο ώστε να μην είναι δυνατή η αντιστοίχισή τους με τον/την χρήστη/-ρια από τον/την οποίο/-α προέρχονται.

Δεν χρησιμοποιούνται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για αυτοματοποιημένη λήψη αποφάσεων, ιχνηλάτηση ή κατάρτιση προφίλ κατά κανένα δυνατό τρόπο.

Περιορισμοί κατά την τρέχουσα χρονική στιγμή

  • Μεταγραφή ονόματος με φωνή: παρότι τα περισσότερα ονόματα «γίνονται κατανοητά» και μεταγράφονται σωστά, η εξαγωγή των ονομάτων βασίζεται στη μηχανομάθηση και δεν είναι 100 % ακριβής. Λόγω των περιορισμών του συστήματος LUIS, δεν γίνεται σωστά η εξαγωγή ορισμένων ονομάτων ακόμη και μετά την εκπαίδευση του μοντέλου με τα συγκεκριμένα παραδείγματα από το σύνολο δεδομένων.
  • Ημερομηνίες στα γαλλικά και στα ισπανικά: η «κατανόηση» της ημερομηνίας είναι λιγότερο ακριβής στα ισπανικά και τα γαλλικά σε πιο περίπλοκα συγκείμενα. Για παράδειγμα, το έτος θα αναγνωριστεί στα ισπανικά με τη διατύπωση «entre 2016 y 2017» χωρίς άλλο συγκείμενο, ενώ δεν θα αναγνωριστεί με τη διατύπωση «entre el año 2019 y 2020». Στα αγγλικά η διατύπωση «2 years ago» αναγνωρίζεται, ενώ στα γαλλικά η διατύπωση «il y a 2 ans» δεν αναγνωρίζεται.
  • Η αναγνώριση ομιλίας λειτουργεί μόνο σε μία γλώσσα κάθε φορά.
  • Η αναγνώριση ομιλίας δεν έχει συλλαβισμό, πράγμα που σημαίνει ότι δεν διαθέτει τη λειτουργία που θα επέτρεπε στους/στις χρήστες/-ριες να συλλαβίσουν τις λέξεις χαρακτήρα προς χαρακτήρα, ώστε να εξασφαλίσουν την ακριβή μεταγραφή.
  • Η αναγνώριση της οντότητας του ονόματος δεν λειτουργεί ικανοποιητικά σε μεγαλύτερες φράσεις όταν συνδυάζεται με την προσφώνηση «Mrs»/«Miss».

 

Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 16 Μαΐου 2023.

1 Διατίθεται στη διεύθυνση https://ec.europa.eu/futurium/en/ai-alliance-consultation.1.html

2 Οι επτά απαιτήσεις που θα πρέπει να πληροί η αξιόπιστη ΤΝ είναι: 1) ανθρώπινη παρέμβαση και εποπτεία· 2) τεχνική ευρωστία και ασφάλεια λογισμικού· 3) προστασία της ιδιωτικής ζωής και χρηστή διακυβέρνηση των δεδομένων· 4) διαφάνεια· 5) πολυμορφία, απαγόρευση των διακρίσεων και δικαιοσύνη· 6) κοινωνική και περιβαλλοντική ευημερία· 7) λογοδοσία και ευθύνη.

3 Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη (πράξη για την τεχνητή νοημοσύνη) και για την τροποποίηση ορισμένων νομοθετικών πράξεων της Ένωσης [COM(2021) 206 final, της 21ης Απριλίου 2021]· το έγγραφο συζητείται επί του παρόντος από τους συννομοθέτες, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

4 Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την προσαρμογή των κανόνων περί εξωσυμβατικής αστικής ευθύνης στην τεχνητή νοημοσύνη (οδηγία περί ευθύνης για την ΤΝ) [COM(2022) 496 final της 28ης Σεπτεμβρίου 2022].

5 Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 20ής Οκτωβρίου 2020, με συστάσεις προς την Επιτροπή όσον αφορά το καθεστώς αστικής ευθύνης για την τεχνητή νοημοσύνη [2020/2014(INL)].

6 Βλ. άρθρο 3.

7 https://www.luis.ai/

8 https://query.prod.cms.rt.microsoft.com/cms/api/am/binary/RE5cCGB

9 Κανονισμός (ΕΕ) 2016/679, ΕΕ L 119 της 4.5.2016, σ. 1 και κανονισμός (ΕΕ) 2018/1725, ΕΕ L 295 της 21.11.2018, σ. 39.